Η εκτιμώμενη επίδραση για τους Έλληνες καταναλωτές με την πιθανή εφαρμογή νέων συντελεστών ΦΠΑ στα είδη παντοπωλείου (τρόφιμα)

Αναρτήθηκε: Apr 18, 2016

Η παρακάτω ανάλυση που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών αποσκοπεί στην καταγραφή της εκτιμώμενης επίδρασης στα Ελληνικά νοικοκυριά από την αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 24% από την 1^η Ιουλίου 2016, σύμφωνα με σχετικά πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο.

Οι προηγούμενες αυξήσεις ΦΠΑ (2010-2015): Απορρόφηση της αύξησης του ΦΠΑ τα πρώτα χρόνια, αλλά μέση αύξηση τιμών 3% συνολικά μετά την τελευταία αύξηση ΦΠΑ του Ιουλίου 2016

Πριν την παρουσίαση της ανάλυσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι ετήσιες αγορές τροφίμων των Ελληνικών νοικοκυριών το 2015 ανέρχονται ετησίως σε 22,6 δισ. Ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ). Η τάση είναι πτωτική την τελευταία 5ετία αν και σταθεροποιήθηκε μετά το 2012. Οι μηνιαίες αγορές σε τρόφιμα κατά μέσο όρο ανά νοικοκυριό υπολογίζονται αυτή τη στιγμή στο επίπεδο των 380 Ευρώ.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε σχέση με τα είδη παντοπωλείου από το 2009 ο συντελεστής ΦΠΑ έχει αυξηθεί σημαντικά. Συγκεκριμένα:

Το 2009 ο συντελεστής ΦΠΑ ήταν 9% για τα τρόφιμα και 19% για τα λοιπά είδη παντοπωλείου.
Τον 4/2010 οι συντελεστές ΦΠΑ αυξήθηκαν από 9% σε 10% και από 19% σε 20%.
Τον 7/2010 οι συντελεστές ΦΠΑ αυξήθηκαν από 10% σε 11% και από 20% σε 21%.

Τον 1/2011 οι συντελεστές ΦΠΑ αυξήθηκαν από 11% στο 13% και από 21% σε 23%.

Τον 9/2011 οι συντελεστές ΦΠΑ συγκεκριμένων ειδών-αναψυκτικών αυξήθηκαν από 13% σε 23% αύξηση για συγκεκριμένα είδη-αναψυκτικά στο 23%).
Τον 7/2015 οι συντελεστές ΦΠΑ συγκεκριμένων τροφίμων αυξήθηκαν από 13% σε 23% με την πλειοψηφία των τροφίμων (περίπου 55%) να διατηρεί συντελεστή 13%.
Τον 7/2016 (εφόσον επαληθευθούν τα δημοσιεύματα) οι συντελεστές ΦΠΑ τροφίμων και λοιπών ειδών παντοπωλείου που σήμερα υπάγονται σε ΦΠΑ 23% θα αυξηθούν σε 24%.

Συνολικά δηλαδή με τις αλλαγές που περιγράφηκαν θα υπάρξουν είδη με μέγιστη αύξηση του ΦΠΑ σε μία 6ετία από το 9% στο 24%, είδη με αύξηση από 9% σε 13% και είδη με αύξηση από 19% σε 24%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συνεχούς ανάλυσης που πραγματοποιεί το ΙΕΛΚΑ[1] για την εξέλιξη τιμών και όπως φαίνεται στο σχήμα 1, όπου απεικονίζεται η μηνιαία εξέλιξη του Δείκτη τιμών (σχήμα 1) στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ) στην Ελλάδα, με βάση τα πρωτογενή δεδομένα που παρέχει το επίσημο παρατηρητήριο τιμών[2] (www.e-prices.gr) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή (Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού):

Οι πρώτες αυξήσεις ΦΠΑ της περιόδου 2010-2011 απορροφήθηκαν από τις επιχειρήσεις της αγοράς με τον δείκτη τιμών του 2012 να βρίσκεται στα επίπεδα του 2010.
Ο δείκτης τιμών προ ΦΠΑ της τελευταίας 3ετίας είναι σταθερός τα τελευταία 2,5 χρόνια με μικρές διακυμάνσεις και βρίσκονταν έως τον Ιούνιο του 2015 στα ίδια επίπεδα με αυτά στις αρχές του 2012.
Τον Ιούλιο του 2015 λόγω της αύξησης του ΦΠΑ για μία σημαντική ομάδα ειδών τροφίμων από 13% σε 23% παρατηρείται μεσοσταθμική αύξηση των τιμών η οποία φτάνει το 3.5%. Αν αφαιρεθεί η επίδραση του ΦΠΑ ο δείκτης τιμών στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ τον Φεβρουάριο του 2016 παρουσιάζει μείωση κατά 0.29% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2016, χαμηλότερα κατά 2.34% σε σχέση με το 2010 και κινείται στα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας.

Η επίδραση της ενδεχόμενης αύξησης του ΦΠΑ στα είδη παντοπωλείου: Ετήσια επιβάρυνση 25€ ανά νοικοκυριό

Σύμφωνα με λεπτομερείς υπολογισμούς και με τις βασικές υποθέσεις[3] που ακολουθούν, η ενδεχόμενη αύξηση του ΦΠΑ από 23% σε 24% εκτιμάται ότι θα έχει την παρακάτω επίδραση:

Η αναμενόμενη συνολική ετήσια επιβάρυνση για το σύνολο των νοικοκυριών για τα είδη παντοπωλείου είναι 103 εκατ. €.
Η αναμενόμενη συνολική ετήσια επιβάρυνση ανά νοικοκυριό για τα τρόφιμα είναι 25€ ανά νοικοκυριό (2.1€/μήνα), δηλαδή επιπλέον 0,5% κατά μέσο όρο.
Οι τιμές των ειδών παντοπωλείου συνολικά μεσοσταθμικά αναμένεται να αυξηθούν κατά 0.45% (για τα προϊόντα με μεταβολή συντελεστή η αύξηση τιμής εκτιμάται σε 0.81%).

Σημειώνεται ότι παρά την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ, λόγω της εκτιμώμενης ύφεσης βάσει των γενικότερων εξελίξεων στην οικονομία, ο αντίστοιχος ΦΠΑ προς είσπραξη το 2016 αναμένεται μειωμένος σε σχέση με το 2015 κατά -1.56% (- 55 εκατ. ευρώ) και το 2017 σε σχέση με το 2015 σχεδόν αμετάβλητος με μείωση κατά -0.13% (-5 εκατ. ευρώ)

Όσον αφορά επιμέρους βασικά είδη ακολουθούν παραδείγματα:

Πίνακας 2: Παραδείγματα αύξησης δαπάνης σε τρόφιμα με αλλαγή συντελεστή ΦΠΑ από 13% το 2014 σε ενδεχόμενο ΦΠΑ 24% το 2016 (υπόθεση αμετάβλητης κατανάλωσης)

	Ετήσιες αγορές με τους ισχύοντες συντελεστές ΦΠΑ ανά νοικοκυριό 2014 (13% ΦΠΑ)	Εκτιμώμενες ετήσιες αγορές με τους νέους συντελεστές ΦΠΑ ανά νοικοκυριό 2016 (24% ΦΠΑ)
Καφές	68.04 €	74.66 €
Σοκολάτες	29.76 €	32.66 €
Αλλαντικά	97.20 €	106.66 €
Δημητριακά πρωϊνού	35.64 €	39.11 €
Ψωμί για τοστ	36.72 €	40.29 €

Σε κάθε περίπτωση, η επιβάρυνση ανά νοικοκυριό αναμένεται να είναι σημαντική, κάτι που σε βάθος χρόνου θα επηρεάσει τις καταναλωτικές και αγοραστικές συνήθειες του κοινού οδηγώντας εκ νέου τον καταναλωτή σε έξυπνες επιλογές, όπως έχουν καταγραφεί σε πρόσφατες έρευνες καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ.

Για περισσότερες πληροφορίες:

Δρ. Λευτέρης Κιοσές

Υπεύθυνος Ερευνών

ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών)

Λ. Κηφισίας 62, Μαρούσι, 15125

Τηλ. 212 1019954, Κιν. 6948538456, e-mail: info@ielka.gr, www.ielka.gr

[1] Ο Γενικός Δείκτης Οργανωμένου Λιανεμπορίου του ΙΕΛΚΑ, που βασίζεται στα πρωτογενή δεδομένα που παρέχει το επίσημο παρατηρητήριο τιμών (www.e-prices.gr) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή (Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού) προκύπτει από την ανάλυση των 900 περίπου κωδικών για τους οποίους υπάρχουν συνεχώς διαθέσιμα στοιχεία όλο το έτος, από τους περίπου 1.500 που είναι συνολικά διαθέσιμοι. Η δειγματοληψία περιλαμβάνει πάνω από 1.000 σημεία πώλησης των μεγάλων αλυσίδων σουπερ μάρκετ σε όλη την Ελλάδα.

[2] Σημειώνεται ότι στα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνεται η επίδραση των προσφορών και εκπτώσεων (είτε εκπτωτικές προσφορές είτε με τη μορφή δωροεπιταγών) οι οποίες έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια και εκτιμάται ότι έχουν επιφέρει επιπλέον όφελος στον καταναλωτή. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΕΛΚΑ εκτιμάται ότι η επίδραση των προσφορών το τελευταίο διάστημα αντιστοιχεί σε μέση έκπτωση στο σύνολο των προϊόντων που παρέχεται μέσω των μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ εκτιμάται σε 7,2%, το οποίο σημαίνει πρακτικά ότι οι πραγματικές τιμές είναι κατά περίπου 7% χαμηλότερες από αυτές που μετριόνται στο «ράφι».

[3] Στην ανάλυση έχουν γίνει οι παρακάτω υποθέσεις: